Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {ich}
So‘z bo‘g‘inlari: ich
Izoh(lar)i:
ich [ich ]

1. Ichki bo‘shliq; tash. Chodirning ichi. Og‘izning ichi.◆Oftob bilan to‘lgan keng derazali uyning ichi oydin. S. Ayniy, Qullar

2. Narsalarning buyum eltadigan qismi; sirt. Ariqning ichi. Qopning ichi. Bosh yorilsa, bo‘rk ichida.Maqol◆Sumkasini titkilab, ichidan ikki-uch xil dori oldi, ularni usta Bahromga berib, qachon, qanday ichishni tayinladi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

3. Nonning ichi. Xamirning ichi. Tarvuzning ichi. Ichi qurtlagan olma. Qopdagi bug‘doyning ichi. Narsaning ichki qismi, orasi.

4. Oshqozon, qorin, me’da. Ko‘zing og‘risa — qo‘lingni tiy, iching og‘risa — nafsingni tiy. Maqol

5. ko‘chmaKishining ichki, ruhiy dunyosi; ko‘ngil, yurak, dil, qalb. Ota ichidan o‘tganini o‘zi biladi. A. Muxtor, Opa-singillar

6. Hafta ichida. Uy ichidan g‘alati ovoz eshitildi. Egalik va makon kelishiklari shaklida (ichiga, ichida, ichidan) ko‘m. vzf.

Antonim(lar)i: sirt , tish , ust
Sinonim(lar)i: mavjud emas.

1. ich I Ot
ichkaridagi joy; ora

2. ich II Fe’l
suyuqlikni yutmoq

Paronimi: mavjud emas.

Otlar, ya’ni narsa hajm jihatidan katta yoki kichik bo‘lishi mumkin: kitob-kitobcha. Hajman kichik predmetni bildiruvchi shaklga kichraytirish shakli deyiladi. U quyidagi: 1) cha: hovuzcha, uycha, kapalakcha. -cha shakli ba’zan kinoya, kamsitish kabi ko‘chma ma’nolarni ham bildiradi: tilchangiz chiqib qoptimi? Sholcha, bog‘cha(bolalar bog‘chasi), ko‘rpacha, olcha, qalamcha (otrozka), ko‘kcha (qovun navi), qizilcha (kasallik) so‘zlarida -cha shakli yaxlitlanib qolgan, so‘z ma’noli qismga ajralmaydi; 2) choq//chak: toychoq, qo‘zichoq, kelinchak, tugunchak. 3) kay: bolakay. 4) ak: yo‘lak.

1. boshiga qilich kelsa ham: har qanday sharoitda ham

2. dami ichida: oshkor bo‘lishidan qo‘rqib gapirmaydi, imkonsizlikdan biror narsa deya olmaydi

3. dami ichida qoldi: bir so‘z ham ayta olmay qoldi

4. dami ichiga tushib ketdi: qo‘rquv aralash hech narsa deyolmay lol bo‘lib qoldi

5. damini ichiga yutdi: hech qanday tovush chiqarmaydi

6. ichagi uzildi I: 1) qotib-qotib kuldi 2) uzluksiz va qattiq yig‘lab charchadi(chaqaloq)

7. ichagi uzildi II: juda-juda ochiqdi

8. ich-etini yedi: ruhan azoblandi, ezildi

9. ichi achidi: achinib kuyindi

10. ichi achishdi: achinib kuyindi

11. ichi g‘ash: tashvishli, bezovta, notinch

12. ichi pishdi: 1)ruhan bezovta bo‘ldi, dilgir bo‘ldi 2)sabri tugab, ruhan betoqat bo‘ldi

13. ichi qaynamoq: diqqati oshmoq, asabi qo‘zg‘amoq.

14. ichi qizidi: 1)qiziqish uyg‘ondi 2)zerikib siqildi

15. ichi qora: yomon niyatli, boshqalarga yaxshilikni ravo ko‘rmaydigan

16. ichi qoralik qildi: yomon niyatli ish qildi

17. ichi to‘lmoq: to‘liqmoq, diqqinafas bo‘lmoq, diqqati oshmoq.

18. ichi toshdi: 1)biror narsani shoshib bajarish davomida ruhan hovliqib ketdi 2)sabri tugab, ruhan betoqat bo‘ldi

19. ichi yalanmoq: ichi sidirilmoq, ochqamoq.

20. ichiga soldi: yashirdi, pinhon tutdi

21. ichiga yutdi: yashirdi, pinhon tutdi

22. ichini bir nima tataladi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

23. ichini it tirnadi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

24. ichini kemirdi: yashirin holda ruhan bezovtalandi

25. ichini mushuk tataladi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

26. ichini qizitdi: qiziqish uyg‘otdi

27. jonining boricha: kuch -quvvati yetganicha, tirishib

28. nafasi ichiga tushib ketdi: qo‘rquv aralash hech narsa deyolmay lol bo‘lib qoldi

29. nafasini ichiga oldi: hech qanday tovush chiqarmaydi

30. nafasini ichiga yutdi: hech qanday tovush chiqarmaydi

31. pichingida ham jon bor: pichingida ham jon bor

32. pichoq suyakka yetdi: ortiq chidab bo‘lmaydi

33. qo‘lidan kelganicha: qila olganicha, bilganicha, kuchi yetganicha

34. quvochi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

35. sevinchi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

36. shodligi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

37. sichqonning ini ming tanga bo‘ldi: qochib qutulgani joy topilmay qoldi

38. tili bir qarich: maqtanishga, gapirishga haqli

39. tili qichidi: gapirgisi keldi

40. to‘n bichmoq: Asl holat asosida yoki uni ko‘rmay-bilmay xulosa qilmoq, ish qilmoq

41. tomog‘i qichimoq: Biror narsa undirishni istamoq, tama qilmoq

42. uy ichi: Oila a’zolari

43. xo‘roz hamma joyda bir xil qichqiradi: Hamma joyda ahvol birday, degan ma’noli ibora

44. xo‘roz qichqirmasdan: Nihoyatda barvaqt, erta tongda

45. xursandchiligi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

46. yeng ichida: ko‘pchilikka oshkor qilmay, zimdan

1. Boshqacha – bo‘lakcha – o‘zgacha – ayricha
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(ko‘p-oz qo‘llanishiga ko‘ra )

2. Bug‘im – barmoq – qarich – qadam – gaz
Ma’nosiga ko‘ra
(o‘lchov hajmining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

3. Kelishgan – xushbichim – xushqomat – bejirim – ketvorgan – lobar – tamtam
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(ijobiylik belgisining bo‘yoqdorligiga ko‘ra)

4. Kesatiq – kinoya – istehzo – piching
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

5. Kesmoq – qiymoq – bichmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(bo‘yoqdorligiga ko‘ra)

6. Kichik – kichkina – mitti
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli ifodalashiga ko‘ra)

7. Oddiy askar – kichik serjant – serjant – katta serjant – kichik leytenant – leytenant – katta leytenant – kapitan – mayor – polkovnik – general-marshal – general-mayor – general-polkovnik – generalissimus
Ma’nosiga ko‘ra
(unvon darajasining katta-kichikligiga ko‘ra)

8. Qalin – quyuq – zich
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanishining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

9. Qo‘zichoq – qo‘zi – shirvoz – to‘xli – qo‘y
Ma’nosiga ko‘ra
(yoshiga ko‘ra)

10. Qomat – qad(d) – qad-qomat – bast – bo‘y-bast – duxt – kelbat – soxt – sumbat – soxt-sumbat – andom – bichim
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining keng-torligiga ko‘ra )

11. Shipshitmoq – shivirlamoq – pichirlamok – gapirmoq – qichqirmoq – baqirmoq – o‘kirmoq – hayqirmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(ovoz miqdorining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

12. Tig‘ – pichoq – xanjar – qilich
Ma’nosiga ko‘ra
(hajm- ko‘lamining katta-kichikligiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.