Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {ich}
So‘z bo‘g‘inlari: ich
Izoh(lar)i:
ich [ich ]

1. Ichki bo‘shliq; tash. Chodirning ichi. Og‘izning ichi.◆Oftob bilan to‘lgan keng derazali uyning ichi oydin. S. Ayniy, Qullar

2. Narsalarning buyum eltadigan qismi; sirt. Ariqning ichi. Qopning ichi. Bosh yorilsa, bo‘rk ichida.Maqol◆Sumkasini titkilab, ichidan ikki-uch xil dori oldi, ularni usta Bahromga berib, qachon, qanday ichishni tayinladi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

3. Nonning ichi. Xamirning ichi. Tarvuzning ichi. Ichi qurtlagan olma. Qopdagi bug‘doyning ichi. Narsaning ichki qismi, orasi.

4. Oshqozon, qorin, me’da. Ko‘zing og‘risa — qo‘lingni tiy, iching og‘risa — nafsingni tiy. Maqol

5. ko‘chmaKishining ichki, ruhiy dunyosi; ko‘ngil, yurak, dil, qalb. Ota ichidan o‘tganini o‘zi biladi. A. Muxtor, Opa-singillar

6. Hafta ichida. Uy ichidan g‘alati ovoz eshitildi. Egalik va makon kelishiklari shaklida (ichiga, ichida, ichidan) ko‘m. vzf.

Antonim(lar)i: sirt , tish , ust
Sinonim(lar)i: mavjud emas.

1. ich I Ot
ichkaridagi joy; ora

2. ich II Fe’l
suyuqlikni yutmoq

Paronimi: mavjud emas.

Otlar, ya’ni narsa hajm jihatidan katta yoki kichik bo‘lishi mumkin: kitob-kitobcha. Hajman kichik predmetni bildiruvchi shaklga kichraytirish shakli deyiladi. U quyidagi: 1) cha: hovuzcha, uycha, kapalakcha. -cha shakli ba’zan kinoya, kamsitish kabi ko‘chma ma’nolarni ham bildiradi: tilchangiz chiqib qoptimi? Sholcha, bog‘cha(bolalar bog‘chasi), ko‘rpacha, olcha, qalamcha (otrozka), ko‘kcha (qovun navi), qizilcha (kasallik) so‘zlarida -cha shakli yaxlitlanib qolgan, so‘z ma’noli qismga ajralmaydi; 2) choq//chak: toychoq, qo‘zichoq, kelinchak, tugunchak. 3) kay: bolakay. 4) ak: yo‘lak.

1. ajal to‘nini bichmoq: -

2. alamini ichida saqlamoq: -

3. alamini ichiga yutmoq: -

4. atalaning ichidan suyak chiqmoq: -

5. aytganicha bor : -

6. azob ichra yotmoq: -

7. bag‘riga pichoq urmoq: -

8. baland oxurdan suv ichmoq: -

9. bemahalda qichqirgan xo‘rozdek: -

10. bir qarich: -

11. bir qarichlik: -

12. bir qaynovi ichida: -

13. bo‘yga qarab to‘n bichmoq: -

14. bo‘yiga qarab to‘n bichmoq: -

15. boshga qilich kelganda ham: -

16. boshga qilich kelmoq: -

17. boshiga qilich kelganda ham: -

18. boshiga qilich kelmoq: -

19. boshiga qilich kelsa ham: har qanday sharoitda ham

20. burnini bir qarich ko‘tarmoq: -

21. burunni bir qarich ko‘tarmoq: -

22. buzoqning haqi bor deb sigirning sutini ichmaslik: -

23. chap ichakka ham yuq bo‘lmaslik: -

24. dam ichda: -

25. dam ichda qolmoq: -

26. dam ichga tushib ketmoq: -

27. dam ichga tushmoq: -

28. dam ichiga tushib ketmoq: -

29. dami ichida: oshkor bo‘lishidan qo‘rqib gapirmaydi, imkonsizlikdan biror narsa deya olmaydi

30. dami ichida qoldi: bir so‘z ham ayta olmay qoldi

31. dami ichida qolmoq: -

32. dami ichiga tushib ketdi: qo‘rquv aralash hech narsa deyolmay lol bo‘lib qoldi

33. dami ichiga tushib ketmoq: -

34. dami ichiga tushmoq: -

35. damini ichiga olmoq: -

36. damini ichiga tushirib yubormoq: -

37. damini ichiga yutdi: hech qanday tovush chiqarmaydi

38. damini ichiga yutmoq: -

39. damni ichga olmoq: -

40. damni ichga yutmoq: -

41. damni ichiga olmoq: -

42. damni ichiga tushirib yubormoq: -

43. dardi ichida: -

44. dardini ichiga solmoq: -

45. dardini ichiga yutmoq: -

46. deganicha bor : -

47. gapga bichgan: -

48. ich achimoq: -

49. ich achimoq: -

50. ich achishmoq: -

51. ich g‘ash: -

52. ich kuymoq: -

53. ich og‘rimoq: -

54. ich pishmoq: -

55. ich qizimoq: -

56. ich qora: -

57. ich tars yorilguday bo‘lmoq: -

58. ich toshmoq: -

59. ich yorsa, alif chiqmaslik: -

60. ichagi uzildi I: 1) qotib-qotib kuldi 2) uzluksiz va qattiq yig‘lab charchadi(chaqaloq)

61. ichagi uzildi II: juda-juda ochiqdi

62. ichagi uzilguday bo‘lmoq: -

63. ichagi uzilmoq: -

64. ichagiga yuq ham bo‘lmaslik: -

65. ichagini uzmoq: -

66. ichak uzilguday bo‘lmoq: -

67. ichak uzilmoq: -

68. ichakka yuq ham bo‘lmaslik: -

69. ichakni uzmoq: -

70. ichda zil ketmoq: -

71. ichdan pishgan: -

72. ichdan qirindi o‘tib ketmoq: -

73. ichdan qon o‘tib ketmoq: -

74. ichdan zil ketmoq: -

75. ich-etini yedi: ruhan azoblandi, ezildi

76. ich-etini yemoq: -

77. ich-etni yemoq: -

78. ichga chiroq yoqilgan bo‘lmoq: -

79. ichga chiroq yoqilganday bo‘lmoq: -

80. ichga chiroq yoqsa, yorimaslik: -

81. ichga chiroq yoqsa, yorishmas: -

82. ichga chiroq yoqsa, yorishmaslik: -

83. ichga solmoq: -

84. ichga yutmoq: -

85. ichi achidi: achinib kuyindi

86. ichi achimoq: -

87. ichi achishdi: achinib kuyindi

88. ichi achishmoq: -

89. ichi g‘ash: tashvishli, bezovta, notinch

90. ichi ilimaslik: -

91. ichi kuymoq: -

92. ichi og‘rimoq: -

93. ichi pishdi: 1)ruhan bezovta bo‘ldi, dilgir bo‘ldi 2)sabri tugab, ruhan betoqat bo‘ldi

94. ichi pishmoq: -

95. ichi qaynamoq: diqqati oshmoq, asabi qo‘zg‘amoq.

96. ichi qizidi: 1)qiziqish uyg‘ondi 2)zerikib siqildi

97. ichi qizimoq: -

98. ichi qora: yomon niyatli, boshqalarga yaxshilikni ravo ko‘rmaydigan

99. ichi qoralik: -

100. ichi qoralik qildi: yomon niyatli ish qildi

101. ichi tars yorilguday bo‘lmoq: -

102. ichi to‘lmoq: to‘liqmoq, diqqinafas bo‘lmoq, diqqati oshmoq.

103. ichi toshdi: 1)biror narsani shoshib bajarish davomida ruhan hovliqib ketdi 2)sabri tugab, ruhan betoqat bo‘ldi

104. ichi toshmoq: -

105. ichi yalanmoq: ichi sidirilmoq, ochqamoq.

106. ichi yonmoq: -

107. ich-ichdan ketmoq: -

108. ich-ichdan zil ketmoq: -

109. ich-ichidan zil ketmoq: -

110. ichida zil ketmoq: -

111. ichidan pishgan: -

112. ichidan qirindi o‘tib ketmoq: -

113. ichidan qon o‘tib ketmoq: -

114. ichidan zil ketmoq: -

115. ichiga chiroq yoqilgan bo‘lmoq: -

116. ichiga chiroq yoqilganday bo‘lmoq: -

117. ichiga chiroq yoqsa, yorimaslik: -

118. ichiga chiroq yoqsa, yorishmas: -

119. ichiga chiroq yoqsa, yorishmaslik: -

120. ichiga o‘t tushmoq: -

121. ichiga soldi: yashirdi, pinhon tutdi

122. ichiga solmoq: -

123. ichiga yutdi: yashirdi, pinhon tutdi

124. ichiga yutmoq: -

125. ichimdagini top: -

126. ichimdan top: -

127. ichinda jon yo‘q: -

128. ichini bir nima tataladi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

129. ichini bir nima tirnay boshlamoq: -

130. ichini bo‘shatmoq: -

131. ichini it tatalamoq: -

132. ichini it tirnadi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

133. ichini it tirnamoq: -

134. ichini kemirdi: yashirin holda ruhan bezovtalandi

135. ichini kemirmoq: -

136. ichini mushuk tataladi: yashirin holda ruhan bezovtalandi, tashvishlandi

137. ichini mushuk tatalamoq: -

138. ichini nimadir tirnay boshlamoq: -

139. ichini og‘ritmoq: -

140. ichini ola mushuk tirnamoq: -

141. ichini qizitdi: qiziqish uyg‘otdi

142. ichini qizitmoq: -

143. ichini talamoq: -

144. ichini yemoq: -

145. ichini yorsa, alif chiqmaslik: -

146. ichni bir nima tirnay boshlamoq: -

147. ichni bo‘shatmoq: -

148. ichni it tatalamoq: -

149. ichni it tirnamoq: -

150. ichni kemirmoq: -

151. ichni mushuk tatalamoq: -

152. ichni nimadir tirnay boshlamoq: -

153. ichni og‘ritmoq: -

154. ichni ola mushuk tirnamoq: -

155. ichni qizitmoq: -

156. ichni talamoq: -

157. ichni yemoq: -

158. ichni yorsa, alif chiqmaslik: -

159. jon boricha: -

160. jon ichinda: -

161. joni boricha: -

162. jonining boricha: kuch -quvvati yetganicha, tirishib

163. jonning boricha: -

164. katta boshini kichik qilmoq: -

165. katta boshni kichik qilmoq: -

166. kattani aka, kichikni uka demoq: -

167. kattani aka, kichikni uka demoq: -

168. kichik fe’l: -

169. kichik ko‘ngil: -

170. kichik to‘y: -

171. ko‘ngil suv ichmoq: -

172. ko‘ngli suv ichmoq: -

173. maqtanganicha bor: -

174. nafas ichga tushib ketmoq: -

175. nafas ichiga olmoq: -

176. nafas ichiga tushib ketmoq: -

177. nafas ichiga yutmoq: -

178. nafasi ichiga olmoq: -

179. nafasi ichiga tushib ketdi: qo‘rquv aralash hech narsa deyolmay lol bo‘lib qoldi

180. nafasi ichiga tushib ketmoq: -

181. nafasi ichiga yutmoq: -

182. nafasini ichiga oldi: hech qanday tovush chiqarmaydi

183. nafasini ichiga olmoq: -

184. nafasini ichiga yutdi: hech qanday tovush chiqarmaydi

185. nafasini ichiga yutmoq: -

186. nafaslar ichga tushib ketmoq: -

187. nafasni ichga olmoq: -

188. nafasni ichga yutmoq: -

189. o‘z boshicha: -

190. o‘z ichga solmoq: -

191. o‘z ichiga solmoq: -

192. oftobda qatiq ichgan: -

193. oftobda qatiq ichishgan: -

194. og‘iz bog‘ichlari bir qarich qochmoq: -

195. ont ichmoq: -

196. ovozining boricha: -

197. ovozning boricha: -

198. piching otmoq: -

199. pichingida ham jon bor: pichingida ham jon bor

200. pichoq borib suyagiga tegmoq: -

201. pichoq borib suyak tegmoq: -

202. pichoq suyagiga taqalmoq: -

203. pichoq suyak borib taqalmoq: -

204. pichoq suyak taqalmoq: -

205. pichoq suyak yetmoq: -

206. pichoq suyakka borib taqalmoq: -

207. pichoq suyakka yetdi: ortiq chidab bo‘lmaydi

208. pichoq suyakka yetmoq: -

209. pichoqqa ilinadigan: -

210. qaro qon ichmoq: -

211. qasam ichirmoq: -

212. qasam ichmoq: -

213. qilichdan kechirmoq: -

214. qilichdan o‘tkazmoq: -

215. qilichidan qon tomadigan: -

216. qo‘l qichimoq: -

217. qo‘l qichishmoq: -

218. qo‘ldan kelganicha: -

219. qo‘lidan kelganicha: qila olganicha, bilganicha, kuchi yetganicha

220. qoqqanda qozig‘i, osganda cho‘michi qolmaslik: -

221. quvochi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

222. sevinch ichiga sig‘maslik: -

223. sevinchi ichiga sig‘maslik: -

224. sevinchi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

225. shodligi ichiga sig‘maslik: -

226. shodligi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

227. shodlik ichga sig‘maslik: -

228. sichqon ini ming tanga bo‘lib ketmoq: -

229. sichqon ini ming tanga bo‘lmoq: -

230. sichqonning ini ming tanga bo‘ldi: qochib qutulgani joy topilmay qoldi

231. siqib suv ichmoq: -

232. siqib suvini ichmoq: -

233. sirti yaltiroq, ichi qaltiroq: -

234. sirti yaltiroq, ichi qaltiroqlik: -

235. sog‘ib ichmoq: -

236. suvini siqib ichmoq: -

237. suvni siqib ichmoq: -

238. til bir qarich: -

239. til bir qarich bo‘lmoq: -

240. til degan bir qarich: -

241. til qichimoq: -

242. til qichishmoq: -

243. tili bir qarich: maqtanishga, gapirishga haqli

244. tili bir qarich bo‘lmoq: -

245. tili qichidi: gapirgisi keldi

246. tili qichimoq: -

247. tili qichishmoq: -

248. tilini besh qarich qilmoq: -

249. tilini bir qarich qilmoq: -

250. tilini qichishtirmoq: -

251. tilini qichitmoq: -

252. tilni besh qarich qilmoq: -

253. tilni bir qarich qilmoq: -

254. tilni qichishtirmoq: -

255. tilni qichitmoq: -

256. tishi ichida: -

257. to‘n bichmoq: Asl holat asosida yoki uni ko‘rmay-bilmay xulosa qilmoq, ish qilmoq

258. tomog‘i qichimoq: Biror narsa undirishni istamoq, tama qilmoq

259. tutqich bermaslik: -

260. tuz ichmoq: -

261. tuzini ichib, tuzlug‘iga tuflamoq: -

262. tuzini ichib, tuzlug‘ini bulg‘atmoq: -

263. tuzini ichmoq: -

264. tuzni ichib, tuzlug‘ni bulg‘atmoq: -

265. tuzni ichib, tuzluqni bulg‘atmoq: -

266. tuzni ichib, tuzluqqa tuflamoq: -

267. tuzni ichmoq: -

268. usti yaltiroq bo‘lsa ham, ichi qaltiroq: -

269. usti yaltiroq bo‘lsa ham, ichi qaltiroq: -

270. usti yaltiroq, ichi qaltiroq: -

271. uy ichi: Oila a’zolari

272. xo‘roz hamma joyda bir xil qichqiradi: Hamma joyda ahvol birday, degan ma’noli ibora

273. xo‘roz qichqirmasdan: Nihoyatda barvaqt, erta tongda

274. xursandchiligi ichiga sig‘maydi: xursandligi oshib-toshib ketdi

275. xursandligi ichiga sig‘maslik: -

276. xursandlik ichiga sig‘maydi: -

277. yeng ichida: ko‘pchilikka oshkor qilmay, zimdan

278. yopiq qozonning yopiqligicha qolgani: -

279. yopiqli qozon yopiqligicha qolmoq: -

280. yopuqli qozon yopuqlig‘icha qolmoq: -

1. Boshqacha – bo‘lakcha – o‘zgacha – ayricha
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(ko‘p-oz qo‘llanishiga ko‘ra )

2. Bug‘im – barmoq – qarich – qadam – gaz
Ma’nosiga ko‘ra
(o‘lchov hajmining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

3. Kelishgan – xushbichim – xushqomat – bejirim – ketvorgan – lobar – tamtam
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(ijobiylik belgisining bo‘yoqdorligiga ko‘ra)

4. Kesatiq – kinoya – istehzo – piching
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

5. Kesmoq – qiymoq – bichmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(bo‘yoqdorligiga ko‘ra)

6. Kichik – kichkina – mitti
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli ifodalashiga ko‘ra)

7. Oddiy askar – kichik serjant – serjant – katta serjant – kichik leytenant – leytenant – katta leytenant – kapitan – mayor – polkovnik – general-marshal – general-mayor – general-polkovnik – generalissimus
Ma’nosiga ko‘ra
(unvon darajasining katta-kichikligiga ko‘ra)

8. Qalin – quyuq – zich
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanishining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

9. Qo‘zichoq – qo‘zi – shirvoz – to‘xli – qo‘y
Ma’nosiga ko‘ra
(yoshiga ko‘ra)

10. Qomat – qad(d) – qad-qomat – bast – bo‘y-bast – duxt – kelbat – soxt – sumbat – soxt-sumbat – andom – bichim
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining keng-torligiga ko‘ra )

11. Shipshitmoq – shivirlamoq – pichirlamok – gapirmoq – qichqirmoq – baqirmoq – o‘kirmoq – hayqirmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(ovoz miqdorining oz-ko‘pligiga ko‘ra)

12. Tig‘ – pichoq – xanjar – qilich
Ma’nosiga ko‘ra
(hajm- ko‘lamining katta-kichikligiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.