Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {o‘t}
So‘z bo‘g‘inlari: o‘t
Izoh(lar)i:
o‘t [o‘t ]

1. Yonish jarayoni; olov, otash. Hovli o‘rtasidagi bir buzoq bilan ikki qo‘y go‘shti solingan doshqozon tagida hamon o‘t yonar. P. Tursun, O‘qituvchi

2. Alanga, yolqin. Soyning u betidagi tog‘larda soqqadek-soqqadek o‘t yaltirardi. S. Anorboyev, Oqsoy

3. Olovning alangasi so‘ngan (to‘xtagan) holati; cho‘g‘. O‘choqdagi o‘tni asta-sekin kul bosdi. Oybek, Tanlangan asarlar

4. Quyoshning o‘t yallig‘i kabi qattiq, qizdiradigan, kuydiradigan holati; taft. Ayni tush chog‘i-ku, kelinoyijon, Quyosh o‘z o‘tidan behol bo‘lgan payt. Q. Rahimbekova, Yuragimda ko‘rganlarim

5. Kishi ruhiyatidagi, qalbidagi alanga, olov kabi “yonuvchi” (“yondiruvchi”), kuydiradigan holat; olov. ko‘zlarida g‘azab, nafrat o‘tlari chaqnagan ayolning surati tushirilgan plakatlar yopishtirilgan. R. Fayziy, Sen yetim emassan

6. Kishi qalbi (ruhi)dagi jo‘shqin holat; jo‘shqinlik, harorat. G‘ulomjon endi o‘zini ancha tutib olib, o‘t bilan, harorat bilan gapirdi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

7. Qalbida shunday o‘ti bor; o‘tli. Hoy, o‘t yigit, haligi so‘zlaring oltinga arziydi, ammo har kimga so‘zlayverma. Oybek, Tanlangan asarlar

8. Otish qurollaridan yalpi, to‘xtovsiz uzilgan o‘qlar. Dushmanning o‘tidan bir-ikki qayiqqa shikoyat yetdi. Nazarmat,Jo‘rlar baland sayraydi

9. Elektr zaryadi.

10. Poyasi yog‘ochlanmaydigan, chorva mollari uchun asosiy ozuqa bo‘ladigan yashil o‘simlik; alaf. Barra o‘tlarga xo‘p to‘y, Hech kim bermaydi xalal. I. Muslim

11. Jigardan ajralib chiquvchi sarg‘ish-yashil rangli achchiq suyuqlik. Kimgadir yovvoyi echkining terisimi, ayiqning o‘timi kerak ekan. N. Qobil, Bug‘doy pishig‘iga yetmaganlar

Antonim(lar)i: mavjud emas.
Sinonim(lar)i: alaf [a], olov [f-t]

1. o‘t I Ot
jigardan ajralgan suyuqlikka ega xaltacha shaklidagi ichki a’zo

2. o‘t II Ot
olov, gulxan

3. o‘t III Ot
giyoh, ko‘kat, maysa, o‘lan

4. o‘t IV Fe’l
Boshqa bir nuqtaga harakatlanib etmoq

Paronimi: mavjud emas.
Qomus: mavjud emas.

1. badanidan o‘tib ketdi: 1) jismiga chuqur ta’sir qildi 2) ruhiga chuqur ta’sir qildi

2. bahridan o‘tdi: voz kechdi

3. bo‘taday bo‘zlamoq: zor-zor yig‘lamoq

4. bosh ko‘tardi: 1) qaradi 2) qilib turgan ishini to‘xtaldi 3)qo‘zg‘aldi, harakat qildi 4) kurashga chog‘landi 5) unib chiqdi

5. boshiga ko‘tardi: qattiq shovqin soldi, yuksak darajada izzat-hurmat qildi

6. boshini ko‘tardi: yotib qolgan xastalikdan keyin sog‘aya boshladi

7. bosib o‘tmoq: 1.ma’lum masofa yo‘l yurmoq. 2.kesib o‘tmoq, ustidan yoki yonidan o‘tib ketmoq.

8. burni ko‘tarildi: gerdayib ketdi, kibrga berildi

9. burni osmonga ko‘tarilgan: gerdaygan, kibrlangan

10. chang ko‘tarmoq: Bekorga g‘alva yoki shov-shuv ko‘tarmoq.

11. cho‘t bermaslik: daromad olishga olib kelmaslik.

12. didiga o‘tirmoq: ma’qul kelmoq.

13. dilidan o‘tkazdi: ma’lum bir muddat fikrladi

14. dimog‘i ko‘tarildi: gerdayib ketdi, kibrga berildi

15. dunyodan o‘tdi: yashab o‘tdi, qazo qildi, o‘ldi

16. dunyodan o‘tdi II: qazo qildi, o‘ldi

17. esdan ko‘tarildi: unutdi

18. et- etidan o‘tib ketdi: 1) jismiga chuqur ta’sir qildi 2) ruhiga chuqur ta’sir qildi

19. fikridan o‘tkazdi: ma’lum bir muddat fikrladi

20. gapi o‘tdi: aytgani inobatga olindi, ma’qullandi

21. ikki o‘t o‘rtasida qolmoq: birini deb, boshqasidan kechib bo‘lmaydigan, kechish qiyin holatga tushmoq.

22. ikki o‘t orasida qolmoq: birini deb, boshqasidan kechib bo‘lmaydigan, kechish qiyin holatga tushmoq.

23. ishi bitdi, eshagi loydan o‘tdi: 1)maqsadi amalga oshgach, aloqa va muomalani yig‘ishtirdi 2)hozirgisi hal bo‘ldi, keyingisi bir gap bo‘lar

24. jahondan o‘tdi: yashab o‘tdi

25. jon-jonidan o‘tib ketdi: 1) jismiga chuqur ta’sir qildi 2) ruhiga chuqur ta’sir qildi

26. jon-jonidan o‘tib ketdi: 1)jismonan va alamli ta’sir qildi, qaqshatdi

27. ko‘kka ko‘tardi: ortiq darajada maqtadi

28. ko‘kka ko‘tarmoq: ko‘kka ko‘tarmoq

29. ko‘klarga ko‘tarib: ortiq darajada, benihoya

30. ko‘kragi tog‘day ko‘tarildi: xursand bo‘lib, benihoya ruhlandi

31. ko‘ksi ko‘tarildi: xursand bo‘lib, benihoya ruhlandi

32. ko‘ngli ko‘tarildi: ruhlandi

33. ko‘ngli ko‘tarmaydi: 1)yana eb-icha olmaydi 2)yoqtirmaydi

34. ko‘ngli tog‘day ko‘tarildi: xursand bo‘lib, benihoya ruhlandi

35. ko‘nglidan o‘tdi: ma’lum bir muddat fikrladi

36. ko‘nglini ko‘tardi: ruhlantirdi

37. ko‘nglini tog‘day ko‘tardi: xursand qilib benihoya ruhlantirdi

38. ko‘z oldidan o‘tdi: tasavvurida ketma-ket gavdalandi

39. ko‘zdan o‘tkazdi: qarab chiqdi, birma-bir ko‘rdi, sinchiklab tanishdi

40. ko‘zga to‘tiyo: Juda aziz, muqaddas yoki noyob narsa haqida.

41. ko‘zi o‘tmaydi: nuri ketib, ko‘zi kamquvvat bo‘lib qoldi

42. ko‘ziga o‘tday ko‘rindi: 1) tanishdek tuyuldi 2)o‘ziga tortdi, yoqimli tuyuldi

43. kun o‘tkazdi: 1)vaqt o‘tkazdi 2)tirikchilik qildi

44. kunini o‘tkazdi: 1)vaqtini o‘tkazdi 2)tirikchiligini qildi

45. miyasidan o‘tdi: 1)o‘z hayotida ko‘rdi 2)ma’lum bir muddat fikrladi

46. nazaridan o‘tkazdi: qarab chiqdi, birma-bir ko‘rdi, sinchiklab tanishdi

47. o‘takasini yordi: qattiq cho‘chitib qo‘rqitdi

48. o‘tdi: vafot yetdi

49. o‘tib ketdi I: vafot yetdi

50. o‘tib ketdi II: 1)jismonan va alamli ta’sir qildi, qaqshatdi 2)ruhan alamli ta’sir qildi

51. o‘tirgani joy topa olmaydi: kuchli hayajonlangan holda toqatsizlandi

52. o‘tqazgani joy topa olmaydi: o‘ta darajada ardoqlandi, parvona bo‘ldi

53. o‘zingizdan o‘tar gap yo‘q: «Hammasini o‘zingiz bilasiz, o‘rgatadigan joyi yo‘q» ma’nosidagi ibora.

54. obro‘yi ko‘tarildi: yana ham e’tiborli bo‘ldi

55. obro‘yini ko‘tardi: yana ham e’tiborli qildi

56. olamdan o‘tdi I: yashadi

57. olamdan o‘tdi II: qazo qildi, o‘ldi

58. oldidan o‘tdi: biror ishni qilishdan oldin shundan kimnidir xabardor qildi

59. oralaridan qil ham o‘tmaydi: nihoyatda ahil, inoq, yaqin

60. osmonga ko‘tardi: ortiq darajada maqtadi

61. osmonga ko‘tarib: ortiq darajada, benihoya

62. qo‘l ko‘tardi: 1)urdi 2)tarafdorligini, xayrixohligini bildirdi 3)gapiruvchi ekanini bildirdi

63. qo‘lini ko‘tardi: taslim bo‘lganini bildirdi

64. ruhi ko‘tarildi: ruhiy tushkunlikdan chiqdi

65. ruhini ko‘tardi: ruhiy tushkunlikdan qutqardi

66. sirkasi suv ko‘tarmaydi: tanqidga mutlaqo chidamaydi

67. so‘zi o‘tdi: aytgani inobatga olindi, ma’qullandi

68. suyak-suyagidan o‘tib ketdi: 1) jismiga chuqur ta’sir qildi 2) ruhiga chuqur ta’sir qildi

69. tikan ustida o‘tirmoq: ayn. igna ustida o‘tirmoq q. igna

70. tishi o‘tmaydi: 1)biror qattiqroq narsani maydalashga, chaynashga tishining qurbi etmaydi 2)enga olmaydi, o‘zlashtira olmaydi 3) idrok qilib yeta olmaydi, uqib yeta olmaydi

71. to‘tiyo qilmoq: To‘tiyodek ko‘zga surtmoq, e’zozlamoq

72. tuyog‘idan o‘t chaqnamoq: (ot, toyga nisbatan). Tez va yengil chopadigan; uchqur

73. umr o‘tkazdi: yashadi

74. xayolidan ko‘tarildi: unutdi

75. xayolidan o‘tdi: ma’lum bir muddat fikrladi

76. xotiridan ko‘tarildi: unutdi

77. yodidan ko‘tarilmoq: unutdi

78. yostiqdan bosh ko‘tarmoq: yotib qolgan xastalikdan keyin sog‘aya boshladi

79. yuragi ko‘tarmaydi: 1)yana eb-icha olmaydi 2)yoqtirmaydi

80. yuzidan o‘ta olmaydi: biror ishni qilishga kimningdir ra’yi, xohishi bilan hisoblashdi

1. Bo‘taloq – bo‘g‘ra – tuya
Ma’nosiga ko‘ra
(yoshining katta-kichikligiga ko‘ra)

2. Iltimos – iltijo – o‘tinch – zor – tavallo
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

3. Iltimos qilmoq – yalinmoq – yolvormoq – o‘tinmoq.
Bo‘yog‘iga ko‘ra
( belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

4. Juda – eng – g‘oyat – benihoya – rosa – o‘taketgan
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining keng-torligiga ko‘ra)

5. Lapashang – lavand (lavang) – epashang – bo‘shang – landavur – noshud – so‘tak – bo‘sh-bayov – latta
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(ifoda belgisining kuchliligiga ko‘ra)

6. O‘tgan zamon – hozirgi zamon – kelasi zamon
Ma’nosiga ko‘ra
(paytga nisbatan oldin-keyinligiga ko‘ra)

7. O‘tirmoq – yonboshlamoq – cho‘zilmoq – uzala tushmoq – yotmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(holat darajasiga ko‘ra)

8. O‘tmish – kechmish – moziy
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(bo‘yoqdorlik belgisining kam-ko‘pligiga ko‘ra)

9. Olov – o‘t – otash
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining tor-kengligiga ko‘ra)

10. Otlanmoq – qo‘zg‘almoq – ko‘tarilmoq – yo‘lga tushmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli ifodalash darajasiga ko‘ra)

11. So‘ramoq – iltimos qilmoq – yalinmoq – o‘tinmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

12. Uchqun – cho‘g‘ – o‘t – olov – alanga
Ma’nosiga ko‘ra
(yonish darajasiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.