O‘zbek tilining ta’limiy korpusi

So‘z tarkibi: {yo‘l}

So‘z bo‘g‘inlari: yo‘l

Izoh(lar)i:

yo‘l ot

1. 1. Odamlar, jonivorlar va boshqalar narsalar qatnovi natijasida yer sathida iz bosilib hosil bo‘lgan uzun, davomli qism, qatnov qismi. So‘qmoq yo‘l. Qirdagi har to-monga ketgan yo‘llar. ▬ Yo‘l adirning eng yotiq yeridan tushgan bo‘lsa ham, Turg‘unoy tizzasini ushlab, zo‘rg‘a qadam bosardi. A. Qahhor, Maston
Cho‘lning yo‘li ingichka Boychechak
Dovon orqali bitta ot yo‘li bor, xolos. Shu tor yo‘ldan Afg‘onistonga o‘tsa ham bo‘ladi. K. Yashin, Hamza

2. 2. Umuman, kishilar yoki transport kat-novi uchun maxsus belgilangan yer bo‘lagi. Avtomashina qatnaydigan yo‘l. Asfalt yo‘l. Tosh yo‘l. Uzoq yo‘l. ▬ Mashina yo‘lini kesib o‘tayotgan podaga signal berganda, cho‘chib o‘ziga keldi-yu, atrofga qaradi. S. Ahmad, Yulduz
Mehmonxona yonidagi yer osti yo‘lidan o‘tib, gulzor maydonga chiqishdi. O‘. Hoshimov, Qalbingga quloq sol

3. 3. Kema va samolyotlar qatnashi uchun maxsus belgilab qo‘yilgan yo‘nalish, trassa. Suv yo‘li. Havo yo‘li.

4. 4. Yo‘nalishdagi harakat jarayoni, yo‘lda davom etayotgan yurish. [Xotin] Kumushga qarab davom etdi: Anu kungi so‘zingiz bilan, yo‘ldan qayrilib kirgan edim. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
O‘rmonjon yo‘l bo‘yi gapirmadi A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari
Men uning uchun bir ziyoratchi, nazrini beraman-u, yo‘limga ketaveraman. K. Yashin, Hamza
— Zarari yo‘q, — dedi Me’mor. — Buni yo‘l mashaqqati deymiz. Mirmuhsin, Me’mor

5. 5. Yurish, qatnov yo‘nalishi. Birov Xotiningni ukang nikohlab oldi, uyga bormay qo‘ya qol! degan ekan, u ham yo‘lni boshqa yoqqa soldirib ketibdi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

6. 6. Biror joy, makonga sayohat yoki boshqa maqsadda qilinadigan yurish; safar. Yo‘l anjomlari. Yo‘lga hozirlanmoq. Yo‘lga chiq-sang, yo‘ldoshing bo‘lsin. Maqol
[Otabek] Bu so‘roqni o‘z-o‘ziga ham berib ko‘rmagan, go‘yo burungidek Marg‘ilon yo‘liga oshiqib hozirla-nar edi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Shoh Mashrab yo‘lga chiqsalar, xudoning qudrati bilan, yerning tanobi tortilib, yo‘l qisqarar ekan. Oybek, Tanlangan asarlar

7. 7. Bosib o‘tiladigan oraliq; masofa. Bundan buyon mototsikl yo‘lingizni yaqin qiladi. S. Anorboyev, To‘rtko‘zning boshidan kechirganlari
U Miyon Qudrat hazratni ziyorat qilish uchun ozmuncha yo‘lni piyoda bosib keldimi? K. Yashin, Hamza

8. 8. Ma’lum bir transport vositasi uchun yo‘nalish qurilmasi. Temir yo‘l. Tramvay yo‘li. ▬ Poyezd yo‘li mayda tosh, Boyning qizi qalamqosh. Boychechak

9. 9. Ayrim narsalarning yo‘nalish chizig‘i, joy oralig‘i. Nafas yo‘li. Siydik yo‘li. Xas-xashaklar suv yo‘lini to‘sib qo‘yibdi.

10. 10. Biror narsaga, yuzaga tortilgan, tushirilgan chiziq, iz. Bir yo‘li oq, bir yo‘li moshrang beqasam. ▬ Eshikda tikkasiga oq va qora yo‘llardan iborat pijama kiygan, boshyalang Azimboyev ko‘rindi. Guldasta

11. 11. Qator, satr; misra. Bir necha yo‘l xat. ▬ [Anvar Ra’noga:] Mening yozganimni sen uyat qilmasang, men ham sening yozganingni uyat qilmayman. Lekin shart shuki, mening ikki yo‘limga javob bo‘lsin. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon

12. ko‘chma chma Biror narsaning yo‘nalish, kelish-ketish oqimi, yo‘nalishi. Hayot o‘z yo‘lidan borar, bahor bolalarga o‘z quvonchi, o‘z shodliklarini saxiylik bilan taqdim etgan edi. O‘. Hoshimov, Qalbingga quloq sol
Hamza haqiqat yo‘lidan, ma’rifat yo‘lidan, Furqat vasiyat qilgan yo‘ldan boradi. K. Yashin, Hamza

13. 13. Faoliyatda amal tarzi, qilinadigan, tutiladigan ish-amal. Hozir senlarga ikki yo‘l: o‘g‘il, qizingni sotib bo‘lsa ham, o‘ttiz ikki tangani Azizbek xazinasiga to‘lash yoki es borida etakni yopib, Azizbekni oradan ko‘tarish A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Taqdirdan shikoyat qilmadim sira, Sizga ham shu yo‘lni maslahat ko‘rdim. Shuhrat
Ikkisining yo‘li ham gumrohlikdan boshqa narsa emas. Biri yig‘ib o‘lgan, biri yeb o‘ladi. Oybek, Tanlangan asarlar

14. 14. Kuy, qo‘shiq va shu kabilarda o‘ziga xos usul. Orzu-yu armonimni she’riy yo‘lda qaytadan So‘zlab turibman, balki yoshlik bo‘lib bahona. A. Oripov
Zebi kirib, mayda yo‘llardan birini oldi. Dutorning ovoziga endigina o‘z ovozini qo‘shaman deganda, tashqaridan mingboshini chaqirdilar. Cho‘lpon, Kecha va kunduz

15. 15. Imkon chorasi. Hech bo‘lmasa, jonni saqla edi sen, Bir yo‘l topib qochmoq kerak bu eldan. H. Olimjon
Sodiqjon boyvachcha changaliga tushgan qizning kimligini bilgisi keldi. Ammo so‘rab bilishning hozir asti yo‘li yo‘q edi. K. Yashin, Hamza

16. ko‘m. vzf. vzf. (asosan o‘rin-payt kelishigida — yo‘lida) Sabab, maqsad kabi ma’nolarni bildiradi; bora(si)da, uchun. Kimiki xalq yo‘lida, xalq g‘amida ter to‘ksa, qo‘li hamma yerda baland bo‘lsin M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
Shuning uchun ham senga yetishmoq yo‘lida jonni xatarga qo‘yib, kecha-kunduz yugurganman-da K. Yashin, Hamza
O‘quvchilarni jo‘shqin mehnat faoliyatiga tayyorlash yo‘lidagi izlanishlarimiz hozirning o‘zida o‘z samarasini bermoqda. Gazetadan

Antonim(lar)i: mavjud emas.

Sinonim(lar)i: marta [a]

Omonimlari: mavjud emas.

Paronimi: mavjud emas.

“O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan xalq ta’limi” xodimi, pedagogika fanlari nomzodi, dotsent Y.Abdullayev 1926- yilda Toshkent shahrida tug‘ildi. 1940- yilda Toshkent O‘qituvchilar instituti va O‘rta Osiyo davlat universitetining filologiya fakultetida tahsil oldi. 1950-yildan Qori Niyoziy nomidagi Pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot institutiga ilmiy xodim bo‘lib ishladi.

Y.Abdullayev bir necha darslik, o‘quv qo‘llanmasi, yuzdan ortiq maqolalar muallifidir. “Sintaksis va punktuatsiya mashqlari to‘plami” (Z.Ma’rufov bilan hamkorlikda) 1952-1956 yillarda besh marta nashr hilingan. 5-6- va 7-8-sinflar uchun “O‘zbek tili darsligi” (A.Borovkov, Z.Ma’rufov, T.Shermuhamedov bilan hamkorlikda) 1957- yildan 2002- yilgacha amalda bo‘ldi.

“Diktantlar to‘plami” (Sh.Koyenov bilan hamkorlikda, 2- nashri) 1957- va 1966-yillarda, “Imlo lug‘ati” (O‘rta maktab o‘qituvchilari uchun, M.Omilxonova va S.Zufarova bilan hamkorlikda) 1970- yilda nashr qilingan.

Y.Abdullayevbir necha marta “Faxriy yorliq”lar va “Shuhrat” medali bilan taqdirlangan.

1. umr yo‘ldoshi: q. yo‘ldosh

2. yo‘l berdi: 1) o‘zi chetlanib, boshqaning o‘tishiga imkon berdi 2)monelik qilmadi

3. yo‘l bo‘lsin: 1)qayerga ketyapsiz, qayerga bormoqchisiz? (so‘rash) 2)Qayoqda!(biror ishni) qila olarmidi?!

4. yo‘l ko‘rsatmoq: nima qilish lozimligi haqida maslahat berdi

5. yo‘l olmoq: jo‘nadi

6. yo‘l qo‘ydi: voqe bo‘lishiga imkon berdi

7. yo‘l soldi: yo‘naldi

8. yo‘ldan chiqarmoq: yomon yo‘lga boshladi, aynitdi

9. yo‘ldan ozdirmoq: yomon yo‘lga boshladi aynitdi

10. yo‘ldan ozmoq: yomon yo‘lga kirdi, aynidi

11. yo‘ldan urmoq: yomon yo‘lga boshladi, aynitdi

12. yo‘lga chiqdi: jo‘nab ketdi, ravona bo‘ldi

13. yo‘lga qo‘ymoq: faoliyatini yaxshiladi

14. yo‘lga solmoq: 1) ketish tomoniga to‘g‘irlab, yurg‘izdi 2)to‘g‘ri yo‘lga qaytardi 3) manfaatdor bo‘lgani holda biror ishga rag‘batlantirdi 4)faoliyatini yaxshiladi

15. yo‘lga tushdi: 1) jo‘nadi, keta boshladi 2)to‘g‘ri yo‘lga qaytdi

16. yo‘liga ko‘z tutmoq: kelib qolar degan umidda kutdi

17. yo‘lini bog‘lamoq: yo‘lini to‘smoq, oldiga ro‘para bo‘lmoq, to‘siq bo‘lmoq

18. yo‘lni chap solmoq: Ko‘zga tashlanmaslik, chalg‘itish maqsadida to‘g‘ri yo‘ldan yurmay, egri, aylanma yo‘ldan yurmoq.

19. yo‘l-yo‘riq ko‘rsatmoq: nima qilish lozimligi haqida maslahat berdi

1. Otlanmoq – qo‘zg‘almoq – ko‘tarilmoq – yo‘lga tushmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli ifodalash darajasiga ko‘ra)

2. Yo‘lak – yo‘l – trassa
Ma’nosiga ko‘ra
(katta-kichikligiga ko‘ra)

3. Yo‘liqmoq – uchramoq – duchor bo‘lmoq – giriftor bo‘lmoq – mubtalo bo‘lmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(bo‘yoqdorlik belgisining ortiq-kamligiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.

Lug‘atlar

Qomus:(1 ta) To‘liq ko‘rish

1. ABDULLAYEV YO‘LDOSH To‘liq ko‘rish

Ibora:(19 ta) To‘liq ko‘rish

Darajalanish qatori:(3 ta) To‘liq ko‘rish