1. 1. Hech kimdan narsasini ayamaydigan; hotam; hotamtoy; tanti.
Saxiy odam. Saxiy topsa, bo‘lib yer, baxil topsa, bosib yer.
Maqol
Saxiy bilan baxil bir quduqdan suv ichmas.
Maqol
Vaqt-bevaqt birovnikiga bir mehmon kelsa, otini ushlab ko‘nglini xushlab jo‘natsa, bul odam— saxiy.
Alpomish
2. 2. Kishilardan o‘z yordamini, xizmatini ayamaydigan, g‘amxo‘r; mehribon.
Saxiy ustoz.
▬
Saxiy pedagog Mehri opa tarbiyalagan yoshlarni respublikamizning hamma joyida uchratish mumkin.
Gazetadan
3. ko‘chma hma Tabiiy boyliklarga boy; to‘kin, mo‘l; mo‘l-ko‘l.
Saxiy yer. Saxiy yoz.
▬
Yer! Qanday boysan, saxiysan, go‘zalsan.
R. Fayziy, Cho‘lga bahor keldi
Urushdan qaytgan g‘olib otadek Qo‘ni-qo‘nji to‘lib saxiy kuz keldi.
G‘. G‘ulom
4. ko‘chma hma Nurini ayamay to‘kuvchi; yuqori haroratli (quyoshga nisbatan).
Ana, yo‘lning ikkala beti bo‘ylab saxiy quyosh nurini bearmon emib, yastanib yotgan tokzorlar orqada qoldi.
Sharq yulduzi
Xazina yer, zilol suv, Yoz bo‘yi saxiy quyosh.
G‘ayratiy