Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {ol} - moq ( Fe’lga qo‘shiluvchi lug‘aviy shakl yasovchi ∈ Lug‘aviy shakl yasovchi )
So‘z bo‘g‘inlari: ol-moq
Izoh(lar)i:
ol fl

1. 1. Narsani ushlab yoki biror asbob bilan tutib qo‘lga kiritmoq. Ariqdan suv olmoq. ▬ Saodatxon kapalak ushlagandek ehtiyotlik bilan qutichani qo‘liga oldi. S. Zunnunova, Olov
O‘zbek oyim burchakda bola ko‘tarib o‘tirgan Zaynabdan chaqaloqni olib, uni jomni to‘kib kelishga buyurdi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Yo‘lchi ketmonni olib, ishiga jo‘nadi. Oybek, Tanlangan asarlar

2. 2. 2) kelishmoq, roziligini olmoq.

3. 3. Qabul qilmoq; yollamoq. Ishga olmoq. Bolaga enaga olmoq.

4. 4. Bo‘shatmoq, bekor qilmoq, tushirmoq. Sizni bugundan boshlab ishdan oldik. ▬ U avvalgi direktorimizning boshiga tuhmat yog‘dirib, ishdan oldirdi. X. To‘xtaboyev, Shirin qovunlar mamlakati

5. 5. Qirqib, kesib, tortib, sug‘urib chiqarmoq. Tirnoq olmoq. Qo‘yning junini olmoq. Soch olmoq. Oyoqqa kirgan tikanni olmoq. ▬ [Ali oxun] Do‘ppisi ichiga to‘g‘nalgan ignani oldi. Oybek, Tanlangan asarlar

6. 6. Yechmoq, solmoq. Xotin boshidan jun ro‘molini oldi-da, bir-ikki qoqib, yana o‘radi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

7. 7. Tushirmoq, bo‘shatmoq; xoli qilmoq. Yelkasidan yukini olmoq. Mashinadagi yashiklarni olmoq. ▬ Usta Olim otning jilovidan qo‘lini olib, so‘radi A. Qodiriy, O‘tgan kunlar

8. 8. Qo‘lga kiritmoq; ega bo‘lmoq. Daromad olmoq. Paxtadan mo‘l hosil oldik. ▬ [Yo‘lchi] Ikki yarim yil boyning bo‘yinturug‘ini sudradi. Nima oldi? Oybek, Tanlangan asarlar
Feruza Yigitaliyeva shu olimpiada-da bir yil birinchi o‘rinni oldi. S. Ahmad, Yulduz

9. 9. Yemoq, yemoq-ichmoq, tanovul qilmoq. Hammasi sizning tegishingiz, hech kimga qaramang. Baliqni oling! A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

10. 10. O‘ziga singdirmoq, qabul etmoq. Rangni yaxshi oladigan ipak.

11. 11. Paydo qilmoq, hosil etmoq, yig‘moq. Yara yiring olibdi. G‘o‘zalar ko‘sak oldi.

12. 12. Aytmoq, kuylamoq. “Nasrulloyi”, Girya ol! Ibodxo‘ja, Fig‘onni ol! Shukrullo, Saylanma
Zo‘r qo‘shiqlardan bittasini o‘rganib, katta to‘yda o‘rtaga chiqib, bir olayki. A. Ko‘chimov, Halqa

13. 13. Uylanmoq, xotin olmoq. [Zuhra:] Yosh qizni olganing bir sari, endi buni o‘qishdan qo‘yib, kurortga olib ketayotganing nimasi? A. Qahhor, Og‘riq tishlar

14. 14. Xarid qilmoq. Bu paltoni necha pulga oldingiz? Hovli olma — qo‘shni ol. Maqol
Ancha narsa oldik Senga bir jo‘ra beqasam. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

15. 15. Qo‘lga kiritmoq, qozonmoq. Obro‘ olmoq. Erkinlik olmoq. Darsdan a’lo baho oldim. Ilmiy daraja olmoq. Olqish olgan omondir, qarg‘ish olgan yomondir. Maqol
O‘n besh kunlik sinovdan keyin traktorchi nomini oldik. A. Qahhor, Xotinlar

16. 16. Ketkazmoq, yo‘qotmoq. Chayonning zahrini chayon oladi. Maqol
Fotihadan keyin Oftob oyim kuyovga qatiq olib chiqdi va Otabekning ichmaganiga ham qo‘ymay, ichingiz, yo‘l g‘uborini oladir, deb qistay boshladi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar

17. 17. Qoplamoq, chulg‘amoq, o‘ramoq, tutmoq. To‘qayni o‘t olgan. Kabobning hidi butun hovlini oldi. Meni isitma oldi. ▬ Sen bundan ketmaysan omon, o‘ngu so‘lni olsa tuman. Yodgor

18. 18. Egallamoq, ishg‘ol qilmoq, band etmoq. Royal ko‘p joyni oldi. Go‘ro‘g‘li kelib, falon shaharni olibdi, desa semirib, eshikdan ichkariga bazo‘r kiraman. Gulixiromon
Mojaro ustiga Fosih afandi kirib qoldi. U to‘g‘ri ayvonga chiqib, mingboshining pinjidan joy oldi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

19. 19. Qamashtirmoq. Tong yorishib, qamish poyalari oftob tig‘ida lov-lov yonayotganga o‘xshab ko‘zni oladi. S. Ahmad, Ufq

20. 20. Yetakchi fe’l sifatida ot turkumidagi so‘zlar bilan birikib, qo‘shma fe’l yasaydi, masalan, amal olmoq, avj olmoq, alanga olmoq, bahra olmoq, bosh olmoq, yonini olmoq, yosh olmoq.

21. 21. Ravishdosh shaklida boshqa fe’llar bilan birikib, qo‘shma fe’l hosil qiladi, masalan olib bermoq, olib bormoq, olib kelmoq, ola bilmoq, ola boshlamoq, ola kelmoq. Uzum suv olib qoldi.

22. 22.-i(b) affiksli ravishdoshlar bilan birikib, qo‘shma fe’l hosil qiladi va ish-harakatning o‘zi uchun bajarilganligini bildiradi, masalan bilib olmoq, tortib olmoq, yetib olmoq, yig‘ib olmoq, sug‘urib olmoq, yoza olmoq, qila olmoq.

Antonim(lar)i: mavjud emas.
Sinonim(lar)i: qizil , yemoq , aytmoq III
Omonimlari: mavjud emas.
Paronimi: mavjud emas.
Qomus: mavjud emas.

1. aksiga olmoq: 1.xohish-istakka yoki buyruqqa qarshi ish tutmoq, kesma-kesarlik qilmoq; 2.xohish-istakka qarshi yuz bermoq

2. arosatda qolmoq: na u yoqli va na bu yoqli bo‘lmay, aro yo‘lda qolmoq; qilar ishidan yanglishib, gangib qolmoq

3. azmoyish olmoq: 1.sinash-bilish harakatida bo‘lmoq. 2.sir-sinoatini bilib olmoq.

4. azmoyishini olmoq: 1.sinash-bilish harakatida bo‘lmoq. 2.sir-sinoatini bilib olmoq.

5. bad olmoq: Shubhalanmoq, Shubha qilmoq, hadiksiramoq

6. bilmaslikka olmoq: o‘zini bexabardek qilib ko‘rsatmoq, bilmaganday bo‘lmoq, o‘zini bexabardek tutmoq.

7. bir burda bo‘lib qolmoq: ozib-to‘zib, jussasi kichrayib, ojiz bo‘lib qolmoq.

8. bo‘rk ol desa bosh olmoq: biror ishni lozim bo‘lganidan ham qo‘pol qilib bajardi

9. bo‘yniga arqon solmoq: bajbur qilmoq

10. boshvoq solmoq: bo‘ysundirmoq, jilovlamoq

11. davra olmoq: doira shaklida tizilmoq; qurshov olib o‘tirmoq

12. devor bo‘lib qolmoq: qo‘rqinch yoki hayratdan rangi oqarib, serrayib turmoq.

13. do‘ppi ol desa bosh olmoq: biror ishni lozim bo‘lganidan ham qo‘pol qilib bajardi

14. gah desa qo‘lga qo‘nadigan qilib olmoq.: birovni o‘ziga bo‘ysundirib, so‘zini ikki qilmaydigan qilib olmoq

15. gapi og‘zida qolmoq: Muayyan sharoit, ruhiy holat ta’sirida o‘z fikrini ayta olmay qolmoq, gapirolmay qolmoq/ Biror sabab bilan so‘zlayotgan vaqtida to‘xtab qolmoq; gapi uzilmoq

16. har kuyga solmoq: har kuyga solmoq

17. ig‘vo solmoq: orada ig‘voli gap-so‘z yuritmoq (qo‘zg‘amoq).

18. ikki o‘t o‘rtasida qolmoq: birini deb, boshqasidan kechib bo‘lmaydigan, kechish qiyin holatga tushmoq.

19. ikki o‘t orasida qolmoq: birini deb, boshqasidan kechib bo‘lmaydigan, kechish qiyin holatga tushmoq.

20. kasriga qolmoq: kasri tufayli yomon oqibat (holat)ga duchor bo‘lmoq.

21. lol qolmoq: 1.tili tutilib, gapirolmay qolmoq 2.biror narsa aytolmay, taajjub, hayron holda qolmoq.

22. mo‘ljalga olmoq: mo‘ljallamoq

23. nafsi orom olmoq: kimning Nafsi qondi.

24. o‘zini oynaga solmoq: kim O‘z holatini ko‘zguda ko‘rmoq.

25. o‘zini tag‘ofilga solmoq: Ko‘rib ko‘rmaslikka, bilib bilmaslikka olmoq.

26. og‘ziga burov solmoq: gapirish imkoniyatidan, huquqidan mahrum qilmoq, gapirtirmay qo‘ymoq.

27. og‘ziga qulf solmoq: 1.gapirtirmay qo‘ymoq, og‘ziga urmoq. 2.hech narsa deya olmaydigan qilib qo‘ymoq

28. tahsil olmoq: ma’lum o‘quv yurtida yoki biror mutaxassis rahbarligida o‘qimoq, bilim, ma’lumot olmoq.

29. taxiga solmoq: bukilgan, qayrilgan joyidan qayta bukib, yana asliday qilib taxlab qo‘ymoq.

30. taxta bo‘lib qolmoq: qo‘rquv yoki hayratdan tong qotib

31. taxtaday qotib qolmoq: qo‘rquv yoki hayratdan tong qotib

32. taxtaga olmoq: Siquv holatiga olmoq, iskanjaga olmoq

33. tiliga burov solmoq: gapirish imkoniyatidan, huquqidan mahrum qilmoq, gapirtirmay qo‘ymoq.

34. uyqu olmoq: Uyqu o‘z ta’siriga tortmoq

35. vahshat solmoq: Dahshat, qo‘rqinch solmoq, shunday holat qo‘zg‘atmoq

36. xudoga solmoq: Jazosini xudo bersin

37. yaqin olmoq: 1)qadrdon qilib ko‘rsatdi 2)qadrdon deb bildi

38. yelkasiga olmoq: e’tirof qildi, biror holatga rozi bo‘ldi

39. yo‘l olmoq: jo‘nadi

40. yo‘lga solmoq: 1) ketish tomoniga to‘g‘irlab, yurg‘izdi 2)to‘g‘ri yo‘lga qaytardi 3) manfaatdor bo‘lgani holda biror ishga rag‘batlantirdi 4)faoliyatini yaxshiladi

41. yo‘lni chap solmoq: Ko‘zga tashlanmaslik, chalg‘itish maqsadida to‘g‘ri yo‘ldan yurmay, egri, aylanma yo‘ldan yurmoq.

42. yodida qolmoq: xotirasida saqlanib qoldi

43. yodiga solmoq: 1)xotirasida tikladi 2)unutilayozganni eslatdi

44. yonini olmoq: bahslashuvda tomonlardan birini himoya qildi

45. yuragiga g‘ulg‘ula solmoq: bezovta qilib qo‘ydi

46. yuragiga qo‘l solmoq: eng yashirin fikr-o‘yini bilishga harakat qildi

47. yuragiga vahima solmoq: kuchli darajada qo‘rqish hissini uyg‘otdi

48. yuziga solmoq: aybli deb qaralgan kishining o‘ziga shu haqda kesatib, achitib gapirdi

49. zabtiga olmoq: juda kuchayib ketdi

50. zehn solmoq: diqqat-e’tibor bilan qaradi, ko‘zdan kechirdi

51. zimmasiga olmoq: biror ishni bajarishga mas’ul bo‘ldi

52. zuvalasini bir joydan olmoq: har jihatdan bir-biriga o‘xshash odamlar haqida.

53. zuvalasini bir yerdan olmoq: har jihatdan bir-biriga o‘xshash odamlar haqida.

1. Nola qilmoq – oh urmoq – faryod solmoq – afg‘on aylamoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(bo‘yoqdorlik belgisining oshib borishiga ko‘ra)

2. O‘qimoq – mutolaa qilmoq – yod olmoq
Ma’nosiga ko‘ra
(o‘zlashtirish darajasiga ko‘ra)

3. Urmoq – kaltaklamoq – do‘pposlamoq – savamoq – solmoq – tushirmoq – so‘qmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

4. Urmoq – solmoq – ushlamoq – silamoq
Ma’nosiga ko‘ra
(harakatning qo‘pol yoki muloyimligiga ko‘ra)

5. Yemoq – tanovul qilmoq – iste’mol qilmoq – totmoq – olmoq – tushirmoq – urmoq – xam qilmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(qo‘llanish doirasining keng-torligiga ko‘ra)

6. Yengmoq – egallab olmoq – g‘olib bo‘lmoq
Bo‘yog‘iga ko‘ra
(belgini kuchli darajada ifodalashiga ko‘ra)

Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.