Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {mast}
So‘z bo‘g‘inlari: mast
Izoh(lar)i:
mast sf

1. 1. Ichkilik yoki nasha, qoradori va shu kabilar ta’sirida kayf qilgan, kayfi bor. Mast odam. Bir mastga tegma, bir — jinniga. Maqol
Tantiboyvachcha anchagina mast bo‘lib, og‘ziga kelganini valdirashga boshladi. Oybek, Tanlangan asarlar
Hozirgina kulib turgan mast Komil birdan ho‘ngrab yig‘lab yubordi-da, tili gapga kelmay g‘o‘ldiradi. H. G‘ulom, Mash’al

2. 2. Jins jihatidan uyg‘ongan; kuyikkan. Devsifat kishi., mast bo‘lgan tuyaday, og‘iz ko‘pirtib kelar edi. M. Ismoiliy, Farg‘ona t. o.

3. ko‘chma hma Qattiq ta’sirlanib, zavqlanib kayf qilgan, nash’aga cho‘mgan. Yigit shiftga qarab yotganicha, shirin orzularga mast bo‘ldi. I. Rahim, Chin muhabbat
U qo‘shiq kuyladi yor sha’niga mast, Sho‘xchan she’rlar aytdi sevgi nomidan. A. Oripov

Antonim(lar)i: hushyor [f-t]
Sinonim(lar)i: mavjud emas.
Omonimlari: mavjud emas.
Paronimi: mos – [a] Munosib, loyiq; o‘xshash, monand; loyiq.

Onomastika yunoncha onomastike - “nom qo‘yish san’ati” demakdir. Onomastika – tilshunoslik sohasi. Tilda mavjud bo‘lgan barcha tur atoqli otlarini o‘rganadi. Atoqli otlarning tildagi tarkibining (qanday so‘z va qo‘shimchalardan iboratligi) qaysi til dalillari ekanligi, ma’no soni, tovush o‘zgarishlari onomastikada o‘rganiladi.

Onomastikaning bo‘limlari:

  1. Antroponimika (ismshunoslik), kishilarning ismi, otaism, familya, taxallus va nisbalarni o‘rganadi.
  2. Toponimika joy nomlarini o‘rganadi.
  3. Teonimika iloh, ma’bud, ilohiy shaxs va tushunchalar, payg‘ambar va aziz avliyolar, qadamjolarning nomini o‘rganadi.
  4. Kosmonimika osmon jismlari, sayyora va yulduzlar, burjlarning nomlarini o‘rganadi.
  5. Zoonimika hayvonlarga atab qo‘yilgan maxsus nom-laqablarni o‘rganadi.
  6. Ktematonimika insoniyat tomonidan ishlab chiqilgan, yaratilgan moddiy va nomoddiy narsa, tushuncha nomini o‘rganadi: kuy-qo‘shiq, badiiy asar, ommaviy axborot vositasi, haykaltaroshlik va rasm kabilarning nomi.
  7. Mifonimika xayoliy narsa va tushunchalar nomini o‘rganadi.

          Onomastik lug‘atlar. Onomastik lug‘at – o‘zbek leksikografiyasining alohida sohasi. Bunday lug‘atlarda atoqli otlar (onomosionimlar)dan, mas., toponim yoki antroponim izohlanadi va ular etimologik lug‘atning o‘ziga xos ko‘rinishi. Bunga T.Nafasov tomonidan tuzilgan «Janubiy O‘zbekiston toponimlarining izohli lug‘ati»ni, E.Begmatovning “O‘zbek ismlari”, S.Qorayevning joy nomlarining izohli lug‘atini misol qilib keltirish mumkin.

2007- yilda “Yangi asr avlodi” nashriyotida chop etilgan T.Nafasov va V.Nafasovaning “O‘zbek tilining o‘quv toponimik lug‘ati” maktab o‘quvchilariga mo‘ljallangan.

 

1. mast uyqu: Rohatli qattiq uyqu.

Darajalanish qatori: mavjud emas.
Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.