1. 1. Uzoq umr ko‘rgan kishi; keksa (qari 2).
2. 2. Diniy mazhab boshlig‘i, diniy rahbar.
Xudo xohlab, pirlar madadkor-u aziz avliyolar qo‘llab yuborsa, hammasini daf qilamiz.
X. To‘xtaboyev, Shirin qovunlar mamlakati
Qoch, yo‘lni bo‘shat, pirim kelyaptilar! deb kimgadir o‘shqirgan
K. Yashin, Hamza
Arvohlar yor, pirlar madadkor bo‘lib, ovimiz baroridan kelsin.
Hamza, Tanlangan asarlar
3. 3. Biror kasbning asoschisi, homiysi deb tushuniladigan, ko‘pincha, afsonaviy va afsonalashtirilgan shaxs.
Miskarlar, chegachilar, tunukasozlar ko‘p antiqa gaplarni, har qaysilari o‘zlarining pirlarini, risolalarini yaxshi biladilar.
Oybek, Bolalik.
4. ko‘chma hma Biror ish, kasb yoki sohani juda yaxshi egallagan, shu sohada o‘ta mohir usta kishi, ustoz.
Bunday rahbarlar, go‘yo hamma sohaning piri hisoblanadilar.
N. Aminov, Yolg‘onchi farishtalar
— Bolang boy bo‘lgur Shodi oshpaz bu kasbning zap piri-da! — cholning tarifini keltirishadi chinorliklar
Yoshlik
Ular o‘rni kelsa, otasi ekan-u, hatto pirining ham betiga qorakuya chaplab, maqsad sari talpinadi.
S. Siyoyev, Yorug‘lik
5. taql. s. Mayda qushlarning qanot qoqishidan, parrak kabilarning aylanishidan chiqadigan tovush.
Chumchuq pir etsa, yuragi shir etadi.
Matal.
Qorabayirning tuyoqlari ostidan pir etib bedana uchdi.
S. Anorboyev, Oqsoy
— Hamma senga o‘xshaganmi, chumchuq pir etsa, yuragi shir etadigan, — deb kuldi Haydar.
A. Ko‘chimov, Halqa