1. Diniy-ibtidoiy tasavvurlarga ko‘ra, inson va hayvon tanasida bo‘ladigan, uyqu chog‘ida (vaqtincha) yoki o‘lgan vaqtda tanadan chiqib ketadigan alohida ko‘zga ko‘rinmas ilohiy kuch, quvvat; ruh.
Odamning loydan yasalishini, unga jon bag‘ishlanishini shunday qiziq qilib o‘qib berdiki.
A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari
2. Sezuvchi, his etuvchi tan, badan.
G‘ulomjon ayvonda otasi bilan turar, stollarning qarsillatib sindirilayotganini eshitib, xuddi o‘z qovurg‘alari sindirilayotgandek, joni og‘rir edi.
M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
3. Hayot; hayot-mamot; tiriklik.
Otam meni jonidan ortiq ko‘rar edi.
M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
4. Kishi, odam.
Hamma ishni to‘xtatib, qimirlagan jonni terimga solar ekanmiz.
N. Safarov, Hayot maktabi
5. Bir qator aniqlovchilar bilan qo‘llanib, bosh, jussa ma’nolarini ifodalaydi.
Jindakkina joningizga-ya? Shu jussangizga uchta dard sig‘adimi?
A. Qahhor, Ming bir jon
6. Kuch, quvvat, mador.
Joni boricha ikki qo‘lidagi etik bilan eshikni qamchiladi.
H. Nazir, So‘nmas chaqmoqlar
7. Yaxshi ko‘radigan, sevimli, yoqimli kishi yoki narsa haqida.
Ammo lekin Muxtorxon domla nafsambiriga odamning joni edi.
A. Qahhor, To‘yda aza
8. Eng yaqin, sevikli kishilarga murojaatda so‘zlovchining ularga yaqin munosabatini ifodalaydi, begonalarga nisbatan esa hurmat yoki xushomadni bildiradi.
[Jamila G‘ofirga:] Agar o‘tirgan joyingizga xas-xashaklar to‘kilsa, sochlarim bilan supuray jonginam.
Hamza, Boy ila xizmatchi.
9. “Opasi”, “akasi”, otasi va shu kabilar so‘zlar bilan, ba’zan yolg‘iz jonidan shaklida so‘zlovchining tinglovchiga yaqin munosabatini, erkalash yoki xushomad ma’nolarini ifodalaydi.
— Opasi jonidan, dutoringizni chaling tuzukroq, — dedi u [Malikaxon] Adolatga qarab,— o‘yin-kulgiga tashna bo‘lib yotganmiz.
S. Zunnunova, Gulxan
10. Hayot manbai, hayot bag‘ishlovchi narsa haqida.
Issiq — paxtaning joni degan maqol ham bejiz aytilmagan.
Sh. Rashidov, G‘oliblar
11. Biror ish, soha yoki doirada asosiy, muhim o‘rin egallovchi, ilhomlantiruvchi, tashkilotchi shaxs.
Jo‘ralarining joni. Davraning joni. Maktabning joni.
gazetadan
12. Murojaat qilinayotgan shaxsni bildiruvchi so‘zdan oldin kelib, murojaatdagi iltimos, iltijo ma’nosini kuchaytiradi, ba’zan erkalash ma’nosini bildiradi.
— Urmang otamni! Jon amaki, urmang! — deb zor yig‘lay boshladi bolalar.
M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
13. Shaxs bildiruvchi so‘zlarga, kishilar otiga qo‘shilib, ularga kichraytish-erkalash, hurmat ma’nosini beradi, masalan,
onajon, buvijon, xolajon, akajon, domlajon;
Salimjon, Qodirjon
14. kesim vzf.Shukur.
Ofitserning shu ketishi bo‘lsa, shtabga yetib borsa ham jon.
A. Qahhor, Oltin yulduz