1. Ot va ba’zi boshqa hayvonlar dumi yoki yolining har bir tolasi; umuman, jun, soch, mo‘y va shu kabilarning tolasi.
Ot dumining qili.Qil elak. Qil tuzoq.Arg‘amchiga qil quvvat.
Maqol.
2. s.t. esk.Musiqa asboblarining tebranganda ovoz chiqaradigan ipi; tor.
[Gulandomning] Barmoqlari dutor qillarida mohir o‘ynadi.
Oybek, Tanlangan asarlar.
3. Oralaridan qil ham o‘tmaydi
Ikkalalari oralaridan qil o‘tmaydigan do‘st edilar.
Sh. Rashidov, Bo‘rondan kuchli.
4. Tafsilotlar xamir so‘zi izohida keltirilgan. Xamirdan qil sug‘irmoq
5. Ko‘ngli g‘ash, xafa, diqqat. yuragiga (yoki ko‘ngliga qil ) sig‘may
[Xolisxon:] Qichqirma, yuragimga qil ham sig‘may qoldi.
Hamza, Paranji sirlari.
6. Jiddiy xavf ostida; jar, halokat yoqasida. Qil (ning) ustida
Operatsiya og‘ir bo‘ldi. Bemorning hayoti qil ustida.
J. Sarimsoqov, Shifokor.
7. Tafsilotlar qiyiq so‘zi izohida keltirilgan. Qildan qiyiq ag‘darmoq
8. Sinchkovlik bilan tekshirmoq; yo‘lini, tadbirini, sababi va shu kabilarni topmoq. qilni qiriq yormoq ( yoki ayirmoq)
Bu ishga butun shahar hayron. Qilni qirqqa yoradigan donolar ham bir narsa to‘qiy olmaydilar.
A. Qodiriy, O‘tgan kunlar.
9. Turlicha yoki o‘zi xohlaganicha talqin qila olmoq (shariat haqida).
Shariat qilni qirqqa ayiradi, degan so‘z to‘g‘riga o‘xshaydi, do‘stim.
Oybek, Tanlangan asarlar.