O‘zbek tili lug‘at tarkibining asosini faol so‘z tashkil etadi. Bunday so‘zni shu tilda so‘zlashuvchi kishilar qanday shevaga, qaysi hududga, qaysi kasb yoki sohaga mansub bo‘lishidan qat’i nazar, cheklanmagan darajada ishlatadi.        Faol soz barcha so‘z turkumida mavjud. Masalan: 1) fe’l: ishlamoq, kelmoq, olmoq, ko‘rsatmoq, buyurmoq, saylamoq va hokazo; 2) ot: ota, ona, non, suv, stol, eshik, tog‘, yer, shamol, radio; 3) sifat: shirin, achchiq, qizil, ko‘k, katta-kichik, xunuk, go‘zal; 4)son: bir, o‘n, yuz, ming; 5) ravish: hamisha, ba’zan, ataylab, hozir, ilgari; 6) olmosh: kim, nima, qanday, nima qilib , qancha, shu, biz, hamma; 7) so‘z-gap: xo‘p, mayli, rahmat; 8) ko‘makchi: uchun, bilan, singari;9) bog‘lovchi: ham, va, bilan, ammo; 10) yuklama: faqat, xuddi, hatto. Faol so‘zning aksariyati umumturkiy va o‘zbekcha. Shu bilan birgalikda, ular orasida o‘zlashmalari ham ko‘p.