Lug‘atlar

So‘z tarkibi: {yer}
So‘z bo‘g‘inlari: yer
Izoh(lar)i:
yer ot

1. 1. (Y — katta) Quyoshdan keyingi uchinchi planeta. Yer shari. Yer aylanasi. Yer Quyosh atrofida aylanadi. Yerning sun’iy yo‘ldoshi. ▬ Agar Yer sharining yarmi tilla, yarmi yer bo‘lib, birov mendan qaysi tomonida yashaysiz, deb so‘rasa, men ikkilanmay, yer tomonini tanlagan bo‘lardim. N. Fozilov, Qush — qanoti bilan

2. 2. Shu planetaning quruqlik qismi (suv bilan qoplangan qismiga qarama-qarshi qo‘yilganda). Yer planetamizning oltidan bir qismini tashkil etadi.

3. 3. Planetamiz qobig‘ining sirtqi qatlami. Yer bag‘ri. Yer osti boyliklari. Qora (qaro) yerga kirgur! (qarg‘ish). Yer yutgur! (qarg‘ish). Osmon uzoq, yer qattiq. Maqol
Bir vaqt yer osti dukullagandek bo‘ldi. A. Qodiriy, Mehrobdan chayon

4. 4. Narsalar turgan, tirik organizmlar hayot kechirayotgan yuza, sath (shaxs yoki boshqa narsalarga nisbatan). Yerga palos solmoq. Tomdan yerga qulamoq. Kosa stoldan yerga tushib sindi. Yerga tushgan — yetimniki. Maqol
Sidiqjon bo‘sag‘adan bir qadam ichkarida cho‘nqaydi-da, bolani yerga qo‘yib, onasiga yo‘lladi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

5. 5. Yer sathining muayyan bir qismi; joy, hudud. Toshloq yer. Obod yer. Haydalgan yer. Baland-past yerlar. ▬ Yigit ufqlarga tutash yerlarni ko‘zdan kechiradi. Gazetadan
Yaradorlarni tezda xavf-xatarsiz yerga olib chiqish zarur bo‘lib qoldi. T. Rustamov, Mangu jasorat

6. 6. Qishloq xo‘jaligida foydalaniladigan tuproq qatlami, ekin, daraxt va shu kabilar ekiladigan joy, maydon. Men ham dehqon bolasiman Otam Odil ko‘r degan qo‘qonlik boyning yerini jar edi. A. Qahhor, Asarlar
Mehnati-la gullatar Bir tanobcha yerini. G‘ayratiy
Cho‘l odami xuddi yantoqqa o‘xshashi kerak oyog‘i ostidagi rizqi sochilgan yerga chuqur tomir otishi lozim. Gazetadan
Yering bo‘lsa, mehnati ham, rohati ham o‘zingniki bo‘ladi. Oybek, Tanlangan asarlar

7. 7. Biror narsa band qilib turgan, egallagan o‘rin, joy; makon. Daraxt bir yerda ko‘karadi. Maqol
Hokim cho‘zilib yotgan yeridan turib, tashqari chiqdi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha
Ofitser yiqildi va yotgan yerida qo‘lini ko‘tardi. A. Qahhor, Oltin yulduz

8. 8. Biror mamlakat, davlat, xalq, xo‘jalik va shu kabilarga qarashli hudud. Qoni, eti., yeri, tili., bir bo‘lgan bir xalq nima uchun ikki dushman guruhga bo‘linib, bir-birining qonini to‘kadi? Oybek, Navoiy
O‘n uch xo‘jalik yerini qo‘shibdi traktor bir yarim kun ishlab, tizza bo‘yi haydab beribdi. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari

9. 9. Biror narsaning yoki a’zoning ayrim qismi, o‘rni, nuqtasi, joyi. Gilamning bir yerida dog‘i bor. Haq — yerini topar. Maqol
Xat sakkiz buklanib, qizil ipak bilan bir-ikki yeridan chatilgan va Otabekka atalgan edi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Besh yeridan o‘q yeganiga qaramay yer bag‘irlab ketishdi. Oybek, Quyosh qoraymas
Hoji xola o‘z tarjimayi holining juda ko‘p yerlarini tashlab ketdi. M. Ismoiliy, Farg‘ona tong otguncha

10. 10. Ish joyi, muassasa, tashkilot. Ish-lagan yeridan hujjat keltirmoq. Biror yerga arz qilmoq. ▬ [Badriy:] Sizlar bilan boshqa yerda gaplashaman! Z. Said, N. Safarov, Tarix tilga kirdi

11. ko‘m. vzf. vzf. (jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi shaklida) Payt, o‘rin, sabab kabi munosabatlarni bildiradi. Kutilmagan yerda shaharning a’yonlaridan bo‘lgan Salim sharbatdor deganning Komilbek ismli o‘g‘lidan sovchilar kelib qoldi. A. Qodiriy, O‘tgan kunlar
Ro‘zimat aytmoqchi, gap boshqa yerda bo‘lishi ham mumkin. A. Qahhor, Qo‘shchinor chiroqlari
Sariq atlasni kiyishga chog‘lab ko‘rgan bo‘lsa-da, biroq ko‘ylakni olgan yerida bu fikrdan qaytdi. K. Yashin, Hamza

Antonim(lar)i: ko‘k , falak [a], osmon [f-t], samo [a]
Sinonim(lar)i: arz [a]
Omonimlari: mavjud emas.
Paronimi: mavjud emas.
Qomus: mavjud emas.

1. bir oyog‘i yerda, bir oyog‘i go‘rda: umri tugay deb qolgan

2. bosgan yerini quritmoq: borgan yerida hech narsa qoldirmay yuq qilmoq, yeb-ichib, talab bitirmoq.

3. burnini yerga ishqadi: qattiq jazoladi

4. fikrlari bir yerdan chiqdi: fikr-o‘ylari mos keldi

5. kuragini yerga tegizmoq: kurashda, bellashuvda yengmoq, g‘alaba qilmoq.

6. o‘zini qayerga qo‘yishni bilmaydi: 1)kuchli hayajonlangan holda toqatsizlandi 2)bekorchilikdan zerikib toqatsizlandi 3)sevichdan kuchli hayajonlandi

7. osmon bilan yercha: juda katta, beqiyos

8. osmonga uchsa, oyog‘idan, yerga kirsa, qulog‘idan tortadi: qutulib ketishiga qo‘ymaydi

9. osmon-u yercha: juda katta, beqiyos

10. oyog‘ini yerga tiradi: qaysarlik qildi

11. teshik munchoq yerda qolmas: Uzoq vaqt turmush qilmay, uyda o‘tirib qolgan qiz-juvonlar haqida, shuningdek, har bir narsa vaqti kelganda kerak bo‘lishi, ishlatilishi mumkinligi haqida aytiladigan ibora

12. tuprog‘i shu yerdan olingan: Asli shu yerning odami, shu yerning o‘ziniki degan ma’noni qayd etadi

13. yer bilan bitta bo‘ldi: sochilib ketdi, betartib holda sochilib yotdi

14. yer bilan bitta bo‘lmoq: yer bilan bitta bo‘ldi

15. yer bilan osmoncha: juda katta, beqiyos

16. yer bilan yakson bo‘ldi: butunlay yemirildi, yo‘q bo‘ldi

17. yer ostidan: yashirincha, sezdirmay

18. yer tagida ilon qimirlasa biladi: nihoyatda ziyrak, sezgir

19. yer tishlatmoq: o‘ldirdi

20. yer yorilmadi-yu, yerga kirib ketmadi: nomus qilganidan o‘zini qayoqqa olib qochishni bilmadi

21. yerda qoldi: e’tiborsiz qoldi

22. yerga kirib ketmoq: qattiq izza bo‘ldi, o‘sal bo‘ldi

23. yerga kirsa, qulog‘dan tortib chiqaradi, osmonga chiqsa, oyog‘idan tortib tushiradi: qutulib ketishiga qo‘ymaydi

24. yerga qaradi: uyat-nomusdan bosh ko‘tarolmaydigan holatga tushdi

25. yerga urmoq: ortiq darajada kamsitdi

26. yerga ursa, ko‘kka sapchiydi: o‘taketgan sho‘x, o‘taketgan betinim

27. yeru ko‘kka ishonmaydi: o‘ta darajada ardoqlaydi, parvona bo‘ladi

28. yetti nomusini yerga bukmoq: sharmanda qildi

29. yo‘q yerdagi: hech kim bilmaydigan, hech kimning xayoliga kelmaydigan, bo‘lmag‘ur

30. yuzini yerga qaratmoq: uyat–nomusdan bosh ko‘tara olmaydigan holatga tushdi

31. zuvalasini bir yerdan olmoq: har jihatdan bir-biriga o‘xshash odamlar haqida.

Darajalanish qatori: mavjud emas.
Milliy bo‘yoqdor so‘z: mavjud emas.